Nieuwe wel/niet-lijst gft mooie kans voor ‘reset’ gft-inzameling

Jaarlijks zamelen we zo’n 1,5 miljoen ton gft-afval in met zijn allen en daar kunnen we weer biogas en compost van maken. De keerzijde van het succes is de groeiende hoeveelheid vervuiling in het gft-afval. Hierdoor houden we jaarlijks zo’n 100.000 ton niet-recyclebaar residu over. De publicatie van de nieuwe wel/niet-lijst voor gft-afval biedt gemeenten mooie kansen om de kwaliteit van inzameling weer terug te brengen op het wenselijke niveau.  

Duidelijkheid voor consumenten

Het is voor veel goedwillende consumenten onduidelijk wat er precies wel en niet in het gft-afval thuis hoort. De zogenaamde wel/niet-lijst die gehanteerd wordt is ingewikkeld en verschilt bovendien per gemeente. Daarom hebben Rijkswaterstaat, NVRD, de Vereniging Afvalbedrijven, Milieu Centraal, de professionele gft-verwerkers van Nederland, diverse gemeenten en enkele gedragsexperts de handen ineen geslagen om tot een eenvoudige, eenduidige wel/niet lijst te komen. Attero hoopt dat deze lijst in alle gemeenten actief naar de burgers gecommuniceerd gaat worden. Om het gemeenten hierbij gemakkelijk te maken zijn er ook de nodige communicatiehulpmiddelen richting te burgers ontwikkeld die gemeenten kunnen inzetten. Deze zijn te vinden op www.vang-hha.nl/gftlijst en ook op de website van MilieuCentraal.

Composteerbare verpakkingen niet gewenst

Er is veel consumenten niet duidelijk of composteerbare verpakkingen nu wel of niet in het gft-afval thuis horen. De nieuwe wel/niet-lijst is er duidelijk over. Composteerbare verpakkingen horen niet in het gft-afval thuis. Deze keuze is goed verklaarbaar. Composteerbaar bioplastic breekt namelijk af tot CO2  en water en kan daarom niet als echte recycling gezien worden. Wat we richting een circulaire economie nodig hebben zijn producten waar weer bruikbare secundaire grondstoffen uit teruggewonnen kunnen worden. Deze vlieger gaat wellicht wel op voor producten zoals fruitstickers, theezakjes, koffiepads en mogelijk ook kruidenpotjes. Als deze zodanig ontworpen worden dat ze de kwaliteit van compost niet negatief beïnvloeden kunnen ze tot meer en schonere compost leiden. Daarom is een Green Deal in de maak met de koffie- en theebranche om deze kans te verzilveren. Gemeenten zullen niet in hun eentje in staat zijn om deze boodschap over composteerbare verpakkingen goed bij consumenten te laten landen. Daarom roept Attero het verpakkend bedrijfsleven op om wegwerplogo’s, ‘composteerbaar’-logo’s en het Kiemplantlogo niet langer in strijd met het overheidsbeleid en de wel/niet-lijst op verpakkingen te gebruiken.

Compostnormen aangescherpt

De groeiende hoeveelheid vervuiling in gft-afval vormt een steeds grotere uitdaging voor de composteringssector naarmate de eisen aan de compostkwaliteit worden aangescherpt. En die normen worden regelmatig aangescherpt door de akkerbouw zodat zij weer kunnen voldoen aan de strengere eisen aan de voedselveiligheid. De Telerhandleiding Voedsel en Voederveiligheid Akkerbouw (VVAK) stond in 2016 nog 0,2% glas en 0,2% plastic toe in compost, terwijl er momenteel nog maar 0,1% glas en 0,1% plastic in compost voor de akkerbouw mag zitten. Vanaf 1 juli a.s. wordt deze norm opnieuw met een factor 2 aangescherpt. Deze eisen zijn nota bene ook veel strenger dan de eisen die de Duitse en Belgische akkerbouw aan compost stellen, waardoor er ook geen sprake meer is van een gelijk speelveld. En dat terwijl de hoeveelheid vervuiling in Nederlands gft-afval de afgelopen twintig jaar verviervoudigd is. In 2019 zat er bijvoorbeeld maar liefst 7.800.000 kg. fossiel plastic in het Nederlands gft-afval.

Tijd voor nieuwe gft-kwaliteitsnorm van 2%

De nieuwe wel/niet-lijst voor gft-afval is een uitgelezen kans voor gemeenten om niet alleen meer gft-afval in te zamelen, maar om hun beleid te richten om vooral meer schoon gft-afval in te gaan zamelen. Want de VANG-doelstelling voor minder restafval leidt niet automatisch tot meer recycling. Uit de verwerking van gft-afval ontstaat nu jaarlijks 100.000 ton residu dat niet meer meetelt in de VANG-doelstelling als huishoudelijk restafval, maar dat eigenlijk wel is. Dat kunnen we met zijn allen verbeteren. In het jaar 2000 lag de vervuiling in gft-afval nog onder de 1%. Sindsdien heeft veel gemeentelijk inzamelbeleid zich gericht op het terugdringen van de hoeveelheid restafval, waarbij de kwaliteit van inzameling soms wat minder aandacht kreeg. Dat wordt geïllustreerd door de kwaliteitsnorm die gemeenten zichzelf permitteren in aanbestedingen van gft-afval. Gft-afval met 5% vervuiling moet door composteerders worden geaccepteerd om in te mogen schrijven op een aanbesteding. De positieve uitzondering hier op zijn de gemeenten van Circulus-Berkel die de norm voor zichzelf op maximaal 2% vervuiling in het gft-afval leggen. Dit is ook in lijn met normen in koploper-landen, zoals de Duitse norm voor gft-afval van 1% en de Belgische norm van 2%. Attero zou het daarom toejuichen als de nieuwe wel/niet-lijst hand-in-hand gaat met een nieuwe norm (of ambitie) voor gemeenten van maximaal 2% vervuiling in het gft-afval om daarom het goede voorbeeld van de gemeenten van Circulus-Berkel te volgen. Dat stelt de composteringsbranche in staat om het mooie circulaire compostproduct blijvend aan te laten sluiten bij de steeds strengere eisen van de Nederlandse akkerbouw. En om gemeenten de mogelijkheid te bieden om schone compost aan te bieden aan hun burgers en hun eigen groenvoorziening.